آی اسپورت - کراوات، پیراهن های آستین کوتاه و جین های دمپا گشاد و فاق تنگ ایزی در دهه 50 . این مد روز جوان های پرشر و شور انقلابی ای بود که با هر پوششی تاریخ ایران ر ا برای همیشه تغییر دادند.آنها ، مثل اکثر هم سن و سال ها ، می پوشیدند . چیز مهمی هم نبود . اگرچه فقط چند سال بعد ، ممکن بود پوشیدن بلوز آستین کوتاه یا استفاده از کروات دردسر بزرگی به همراه داشته باشد . اما چرا کراوات که به گواه عکسها، سال ها بر گردن شهدا، متفکرین و چه بسا دولتمردان فعلی ما دیده می شده امروز به قدری مذموم و مغضوب است که ...   که امروز پس از استفاده یک مقام رسمی سیاست خارجی جمهوری سلامی  ایران از کراوات ، بلوایی بزرگ فضارا در بر بگیرد  ؟ مگر به قول  یک آدم خیلی مهم" مشکل مردم ما اینه ؟!"

ورود کراوات به ایران

در اواخر سلسله قاجاریه بود که فرنگ رفته ها با یک پارچه آویزان زیر گردن در جمع بهت زده مردم حاضر شدند . اما در حالی که مردم کوچه و بازار مشغول هجی کردن نام این پدیده جدید بودند ، رضاشاه با اصلاحات مستبدانه ، کراوات را با کت و شلوار و کلاه ، وارد فرهنگ پوشش مردم ایران کرد.  با توجه به روش آقای شاه مملکت ،استفاده این پوشش  بی میلی مردم رو به رو بود ولی از آن جایی که کارمندان دولتی باید از کراوات استفاده می کردند این پوشش هم در میان قشر متوسط و تحصیل کرده ی مردم رایج شد و  با گذشت زمان کت و شلوار و کراوات به عنوان پوششی رسمی و آراسته فارغ از کنکاش در ریشه یابی آن در میان مردم معمول شد و بازار خود را پیدا کرد .غربی یا شرقی؟ این سئوالی نبود که در آن روزها کسی از خود بپرسد . کت و شلواری ها غالبا کراوات می زندند  حتی در روشنفکران مخالف رژیم مثل  دکتر شریعتی و جلال آل احمد . حتی خیلی های دیگر . عکس ورود امام خمینی به تهران در 12 بهمن را یکبار دیگر ببینید ... چقدر سیاستمدار مهم که کراوات شیک و مجلسی و سفره ای به گردن دارند.

بنی صدر اولین مخالف رسمی کراوات

استفاده از کروات در دولت اول جمهوری اسلامی کاملا مرسوم بود ، اما اولین بار ابوالحسن بنی صدر رییس جمهور وقت در یکی از سخنرانی هایش کراوات را نمادی از صلیب مسیحیان و افسار تمدن بر گردن مسلمانان توصیف کرد تا همه چیز ناگهان تغییر کند . در این میان روحانیون بسیاری هم بودند که هم صدا با بنی صدر استفاده از کراوات را تشبث به کفار و حرام دانستند. هر چند هنوز هم در میان نزدیکان امام افرادی مانند مهدی بازرگان، صادق طباطبایی و دکتر ولایتی هنوز با کت و شلوار و کراوات در مجامع حضور داشتند.

با این سخنرانی  فضا تغییر کرد . اگرچه زمینه های فکری در بین سیاستمداران و مدیران تازه کار هم همین را می طلبید . پس خیلی زود کراواتها از گردن بازشد و به صندوق خانه رفت . آنقدر زود که دیدن یک شهروند کراواتی با چشم مسلح هم امکان پذیرنبود . این هماهنگی عرفی – مذهبی مورد پسند دولتمداران هم بود ، چپ هایی که تیپولوژی ظاهری شان ، کاملا متفاوت با دهه گذشته شده بود . هماهنگ با شعارهای انقلابی و جهادی و موج استضعاف ستایی اوایل دهه 60 .

یک روزنامه نگارقدیمی خاطره ای از دوران دانشجوییش بازگو می کند زمانی که نشریه ی دانشگاهی عکسی از دکتر شریعتی به چاپ رسانده بود و در کلاس درس تاریخ اسلام، روحانی ای که مدرس بود لب به شکایت می گشاید که جای تعجب است که نشریات دانشگاهی ما عکس آقایی را که کراوات بر گردن دارد را چاپ می کند... جالب تر این که آن زمان به علت نبود  تکنیک های گرافیکی پیشرفته و امروزی، بسیاری از نشریات ناچار می شدند کراوات را به هر ترتیب شده به وسیله ی تیغ و برش و امکانات اولیه پاک کنند تا حساسیت و جنجالی ایجاد نشود.

ممنوعیت کراوات، حتی شب عروسی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و از نیمه ی دوم سال 1358 بستن کراوات به صورت عملی برای مردان ممنوع بود و حساسیت آن تا بدان جا رسید که گروهی از تندرو ها کراوات مردان را در خیابان ها قیچی می کردند. با وقوع جنگ تحمیلی هم به دلیل شرایط سخت اجتماعی و مسائلی که به تبع آن در جامعه به وجود آمده بود مبارزه با غرب و مظاهر آن حتی شده در سطح و ظاهر بیش از پیش نمایان شد. بعد از به پایان رسیدن 8 سال دفاع مقدس و بازگشت آرامش و ثبات نسبی به جامعه هر چند که انگار کراوات دیگر در نمای اولیه ی پوشش مردان ایرانی به چشم نمی خورد ولی در لایه های گوناگون جامعه هنوز افرادی بودند که کراوات را به عنوان بخشی از پوشش خود استفاده می کردند. نخستین قشری که در ایران، کراوات را که سال های گذشته در کما به سر می برد زنده کردند پزشکان بودند. پزشکانی که یا در خارج از کشور تحصیل کرده و برای خدمت به مردم بازگشته و یا در فارغ التحصیل همین دانشگاه های داخلی بودند.

 در عین حال بین  عموم هم هنوز کراوات به عنوان پوششی که کامل کننده ی رسمیت و آراستگیشان بود به چشم می خورد از آقای داماد در شب عروسی گرفته تا مردان فامیل در مهمانی های رسمی و بزرگ. اگرچه مذهبی ها حتی در این مراسم و شب دامادی هم از کروات استفاده نمی کردند . چه ، کراوات نمادی از غرب زدگی به حساب می آمد و استفاده از آن ناشایست بود و البته تمام آنانی هم که از کراوات استفاده می کردند آگاه بودند که اگر کاری در اداره ای دولتی داشته باشند باید کراواتشان را زمین بگذارند! این فضا در دهه 70 تغییر کرده و سختگیری رسمی کمتری( از سوی ضابطین )  نسبت به آن صورت می گیرد اما به عنوان یک پوشش رسمی هنوز هیچ دولتمرد کراوات زده ای ظهور نکرده و استفاده از کراوات در سطوح بالا قطعا نا خوشنودی به بار می آورد.

حالا و به مرور زمان کروات بیش از گذشته مورد استفاده قرار می گیرد اما هنوز به ندرت می توانید در سطح شهر و اوقات عادی فردی را ببینید که با کت و شلوار کراوات زده باشد . بله ، برای مردم هنوز عادی نیست و بنابراین کراواتی ها را هی نگاه می کنند . این یک واکنش طبیعی است به پوششی که فعلا در ایران از عمومیت خارج شده است .

فوتبال و کراواتی‌هایش: از علی دایی تا ناصر حجازی

خط قرمز در حوزه فوتبال کمی متفاوت است. اولین‌بار علی دایی بود که در مراسم انتخاب مردم سال فوتبال آسیا در سال 1999 با کروات و پیراهن رسمی در یک مجمع بین‌المللی حاضر شد. پیش از این نمایندگان فوتبال ایران در مجامع بین‌المللی از کروات استفاده نمی‌کردند. بعد از علی دایی مهدی مهدوی‌کیا و علی کریمی هم در مراسم‌های رسمی کراوات زده‌اند. همین‌طور فرهاد مجیدی، هادی عقیلی و البته ناصر حجازی که پیشتاز استفاده از کراوات در مجالس خارجی و داخلی بوده است. مهمترین حضور کرواتی ناصر حجازی که البته به مخالفت علاقه داشت به زمانی برمی‌گردد که او نامزد ریاست فدراسیون فوتبال شده بود. حجازی در روز ثبت نام برای انتخابات ریاست جمهوری هم با کروات به وزارت کشور رفت.

در عین حال بر روی نیمکت تیم ملی فوتبال ایران همواره ملاحظاتی وجود داشته است و مربیان خارجی کرواتی روی نیمکت تیم ملی کمتر از این پوشش زینتی استفاده کرده‌اند. برانکو ایوانکوویچ، میروسلاو بلاژویچ و حتی کارلوس کی‌روش بدون کروات روی نیمکت تیم ملی نشسته‌اند و انگار دستوری نانوشته در این زمینه وجود دارد. این در حالی است که تومسیلاو ایوویچ دیگر سرمربی تیم ملی ایران گاها از کراوات استفاده کرده است.