آی اسپورت- یکی از بحران‌های بزرگ باشگاه‌های ایرانی ناآگاهی در روابط بین‌الملل و امور قراردادهاست. مدیرانی که باشگاه‌ها را اداره می‌کنند، اغلب نه در عرصه ورزش روابط حرفه‌ای و بین‌المللی را تجربه کرده‌اند و نه در قرارداد‌ها تجربه‌ای دارند. آنها در عرصه‌های دیگر مدیریت دولتی را شاید تجربه کرده باشند اما قوانین و عرف بین‌المللی ورزش را نمی‌شناسند. در این زمینه باشگاه‌ها مشاوران حرفه‌ای هم ندارند‌. محصولات ناآگاهی آنها نیز روشن است؛ قراردادهای بی‌حساب و کتاب با بازیکنان و مربیان خارجی که تعداد شکایت‌های بین‌المللی را نگران‌کننده کرده است.

باشگاه‌های ایرانی فارغ از اینکه در پرداخت مطالبات بی‌تعهد هستند، در قرارداد نیز ولنگاری عجیبی دارند. ملاک‌شان همیشه نپرداختن مطالبات بوده و این بدعهدی عواقبی هم در فوتبال ایران نداشته و همین عوامل مدیران را در عقد قرارداد بی‌توجه کرده است. آنها هنگام عقد قرارداد میلیاردها را می‌بخشند اما هنگام پرداخت ریالی در بساط ندارند!

بارها و بارها قراردادهای گزاف و حیرت‌آوری را در فوتبال ایران دیده‌ایم. مدیران باشگاه‌ها حتی بازار داخلی فوتبال ایران را نیز نمی‌شناسند. بازیکنی که شاید حاضر است مثلا با مبلغی حدود 600،500 میلیون قرارداد ببندد، با طرح یک پیشنهاد غیرواقعی دیگر، یک‌شبه به قرارداد میلیاردی می‌رسد و برای باشگاه‌های دولتی آن چند صد میلیون که بر باد رفته، انگار ذره‌ای اهمیت ندارد. این مبالغ گزاف در بسیاری موارد سرانجام پرداخت هم نمی‌شد و کمیته انضباطی و استیناف در فدراسیون فوتبال نیز عمری را با مدارا گذرانده بود. آرای کمیته انضباطی همیشه در دست بازیکنان و مربیان، حکمی بی‌اعتبار بود و باشگاه‌ها نیز می‌دانستند که آب از آب تکان نمی‌خورد و طلبکاران هرگز نمی‌توانند باشگاه را محکوم کنند. ای ‌اف‌ سی اما دریچه تازه‌ای باز کرد، برای دریافت اطلاعات از طلبکاران و برخورد با باشگاه‌های بی‌تعهد. حالا کنفدراسیون فوتبال آسیا از فدراسیون فوتبال درباره مدارک باشگاه‌ها توضیح می‌خواهد و فقط تراز مالی آنها را ملاک نمی‌داند. اطلاعات طلبکاران اسناد جدیدی برای ای ‌اف ‌سی است. مجوز حرفه‌ای باشگاه‌ها به خطر افتاده و دیگر باشگاه‌ها نمی‌توانند طلبکاران را به بازی بگیرند.

دوران همدستی فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های بدهکار و بی‌تعهد انگار به سر آمده. ای ‌اف ‌سی سوال می‌کند و جواب می‌خواهد و اگر این جدیت ای ‌اف ‌سی ادامه داشته باشد، اتفاقات خوبی در فوتبال ایران رخ خواهد داد. بدترین و غلط‌ترین نگاه به نظارت ای ‌اف ‌سی این است که آن را دخالت خارجی در فوتبال ایران تعبیر می‌کنند. از همان روزی که آندرانیک تیموریان و کاوه رضایی برای نخستین بار موضوع مطالبات خود از باشگاه استقلال را به اطلاع کنفدراسیون فوتبال آسیا رساندند، یک روند تازه در عملکرد باشگاه‌ها به چشم آمد. آن اطلاع‌رسانی را «قانون تیموریان» اسم گذاشتیم و این داستان تازه‌ای برای خیل طلبکاران در فوتبال ایران بود، راهکاری برای پایان بدعهدی باشگاه‌های ایرانی اما در فوتبال ایران با طلبکارانی که بدعهدی باشگاه‌ها را به اطلاع ای‌اف‌سی‌ رساندند، بدترین رفتارها را دیدیم، از اتهام خیانت تا هر چه اما واقعیت این بود که ایجاد فشار به باشگاه‌های ایرانی برای پرداخت بدهی‌های انباشته، بهترین اتفاق بود، برای باشگاه‌هایی که با حجم زیاد بدهی‌ها ورشکسته بودند اما با این تصور که بدهی‌ها را نمی‌پردازیم، همچنان دست از افزودن بدهی‌ها برنمی‌داشتند و همچنان قرارداد بی‌حساب و کتاب می‌بستند‌. این موج شکایت‌های جدید می‌تواند به باشگاه‌ها کمک کند که به جای بدعهدی هنگام پرداخت، هنگام عقد قرارداد جدی و سختگیر باشند و تن به هر رقم گزافی ندهند و بدانند که مبالغ این قراردادها یک روز باید پرداخت شود.

فوتبال ایران با این حال و روز اقتصادی‌اش اگر با این بی‌توجهی‌های مرگبار به فعالیت اقتصادی‌اش ادامه دهد، ورشکستگی علنی دور از انتظار نیست. درآمد باشگاه‌ها از پیامک‌بازی با هواداران ابدی نخواهد بود و باشگاه‌ها در جذب درآمد از روش‌های دیگر خلاقیتی ندارند. تلویزیون هم تا روزی که شبکه‌های خصوصی یک بازار رقابتی برای خرید حق پخش نسازند، حقوق فوتبال را نمی‌پردازد و رقیبی هم ندارد که نگران باشد. باشگاه‌ها در چنین شرایطی باید نگران قیمت‌ها در فوتبال باشند و بی‌توجهی در قرارداد با بازیکنان و مربیان ورشکستگی بزرگی را به بار می‌آورد. فوتبال ایران برای پروژه نجات به مدیران تازه با دیدگاه‌های سازنده نیاز دارد. زمانه ادامه همان راهی که فتح‌ا... زاده و عابدینی از نشانه‌های ماندگارش بودند، دیگر ممکن نیست. آثار ورود چهره‌هایی مثل رویانیان و هدایتی هم که دیگر توضیحی لازم ندارد. در فوتبال ایران جهانیان و امثالش نیز پیدا شده‌اند. دیگر چه اتفاقی باید رخ بدهد تا چهره مدیریت در فوتبال ایران عوض شود؟

 ایران ورزشی